Türkiye’de mış gibi iş yapmaya bayılıyoruz, herşeyi bu şekilde yapıyor sonra da neden böyle oldu diye şikayet ediyoruz. Evet daha önce kalifiye çalışan bulmanın zorluklarından bu konuyu senin nasıl avantaja çevirebileceğinden bahsetmetmiştim. Kazanılmış Değer Yönetimi (EVM) seni bu konuda yıldız yapabilir. Çünkü bu konuyu ne anlayan var ne uygulayan. Türkiye’nin en küçük firmalarından en büyük firmalarına kadar durum maalesef böyle.
Maalesef bu konu biraz teknik ve terimleri ingilizce sana mümkün olduğunca basitleştirmeye çalışarak anlatmaya çalışacağım, umarım fayda sağlarsın. Ama şöyle düşün buradan iki terimi öğrensen karşına çıkacak rakip neredeyse yok.
Kazanılmış Değer Yönetimi (EVM): Şantiyede Projeyi Gerçekten Yönetmek
Şantiyede işler yolunda mı? Ne kadar iş tamamlandı? Harcamalar kontrol altında mı? Bunları anlamak için sadece “% kaç bitti?” gibi yüzeysel sorular yetmez. Zaten bu sorulara pek de cevap veremezler, genelde yanıtlar özneldir. Hatta bu gerçekle işin ne zaman biteceğini sorduğunda da karşılaşırsın. İşte bu noktada Kazanılmış Değer Yönetimi (EVM) devreye girer.
EVM – Earned Value Management, yani Türkçesiyle Kazanılmış Değer Yönetimi, proje yönetiminde kapsam, zaman ve maliyeti bir araya getirerek ilerlemenin ve bütçenin ne durumda olduğunu sayısal olarak analiz etmeye yarayan güçlü bir yöntemdir.
1. Temel Kavramlar: İngilizce Açılımlar, Türkçe Karşılıklar
| Kısaltma | İngilizcesi | Türkçesi | Ne İşe Yarar? |
|---|---|---|---|
| PV | Planned Value | Planlanan Değer | Bugüne kadar yapılması gereken işin maliyeti |
| EV | Earned Value | Kazanılmış Değer | Gerçekleşmiş işin planlanan maliyeti |
| AC | Actual Cost | Gerçekleşen Maliyet | Yapılan işler için harcanan gerçek maliyet (accrual dahil) |
| BAC | Budget at Completion | Toplam Bütçe | Projenin başlangıçta öngörülen toplam maliyeti |
| SPI | Schedule Performance Index | Zaman Performans Endeksi | Zaman planına göre verimlilik (EV / PV) |
| CPI | Cost Performance Index | Maliyet Performans Endeksi | Bütçeye göre verimlilik (EV / AC) |
| SV | Schedule Variance | Zaman Sapması | EV – PV |
| CV | Cost Variance | Maliyet Sapması | EV – AC |
| EAC | Estimate at Completion | Tahmini Bitiş Maliyeti | Projenin sonunda beklenen toplam maliyet |
| ETC | Estimate to Complete | Kalan İşlerin Tahmini Maliyeti | Bugünden sonra kalan işin maliyeti |
2. Accrual Nedir ve Neden Vazgeçilmezdir?
Accrual (tahakkuk), muhasebe sistemine henüz yansımamış ama fiziksel olarak gerçekleşmiş maliyetlerin, analizde dikkate alınmasıdır. Şantiye koşullarında özellikle alt yüklenici hakedişleri ve geç gelen faturalar nedeniyle accrual yapılmazsa, AC eksik kalır ve CPI gerçeği yansıtmaz.
| Kalem | Durum | AC’ye Dahil mi? | Neden? |
|---|---|---|---|
| Hazır beton | Sahaya geldi, fatura gelmedi | Evet (accrued) | Kullanıldı, maliyeti oluştu |
| Taşeron işçilik | İş tamamlandı, hakediş bekliyor | Evet (accrued) | İş bitti, parasal karşılığı hesaba katılmalı |
| Kiralık ekipman | Fatura geldi, ödendi | Evet | Direkt maliyet |
3. Örnek: Sayılarla EVM Hesabı
| Aktivite | PV | EV | AC |
|---|---|---|---|
| Kazı | 10.000 | 9.000 | 9.500 |
| Betonarme | 20.000 | 18.000 | 22.000 |
| İskele | 15.000 | 12.000 | 13.000 |
| Çatı | 8.000 | 4.000 | 5.000 |
| Toplam | 53.000 | 43.000 | 49.500 |
- SPI = 43.000 / 53.000 = 0.81 → Zaman planının %19 gerisindeyiz
- CPI = 43.000 / 49.500 = 0.87 → Bütçede %13 verimsizlik
- SV = -10.000 ₺
- CV = -6.500 ₺
4. Tahminler: Projenin Gidişatı
- BAC = 100.000 ₺ (projenin toplam bütçesi)
- EAC = BAC / CPI = 100.000 / 0.87 ≈ 114.943 ₺
- ETC = EAC – AC = 114.943 – 49.500 = 65.443 ₺
5. EVM Uygulama Adımları
- WBS (İş Kırılım Yapısı) oluştur
- Her iş kalemine süre ve bütçe ata
- PV, EV ve AC hesaplamalarını yap
- Accrual tahakkuklarını ekle
- SPI, CPI, SV, CV hesapla
- EAC, ETC ile tahminleri güncelle
- Raporları haftalık hazırla ve sade sun
6. Sık Yapılan Hatalar
- Accrual maliyetleri dikkate almamak
- EV hesaplamasını subjektif ilerleme yüzdelerine dayandırmak
- Planın (PV) revizyonlarını yapmadan analiz yapmak
- Görselleştirme yapmadan ham tablolarla yönetim sunumu yapmak
7. Tavsiyeler
- Herkesin anlayacağı bir EVM dili kurun: Grafik, tablo ve renklerle çalışın
- Haftalık takip yapın: Aylık raporlar EVM için geç kalınmış veri olabilir
- Accrual sürecini yazılılaştırın: Her projede farklı kişiler sorumlu olabilir
- Taşeron bazlı EV analizi yapın: Kim işini zamanında yapıyor, görün
8. Sonuç
EVM, yalnızca bir kontrol aracı değil; gerçek proje yönetiminin omurgasıdır. Doğru uygulandığında projeye yön verir, tahminleri netleştirir ve seni sezgilerle değil, sayılarla karar vermeye yönlendirir.
Mühendis gibi yönet: Hissinle değil, verinle konuş.
Umarım youtube kanalımı takip ediyorsunuz ayrıca instagram ve facebookta da takibiniz devam ediyordur, abone olursanız yazılarımı email olarak alırsınız hemen okuma fırsatınız olur benden söylemesi tabi, keyfiniz bilir… Ayrıca proje yönetimi konularında daha fazla bilgi için blogun bu bölümüne bir göz atın.
Yazıyı paylaş:Twitter | LinkedIn | WhatsApp
Gezgin Şantiyeci sitesinden daha fazla şey keşfedin
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
