Bir inşaat projesine başlarken çoğumuzun aklına önce ne zaman biter, ne kadar kazanırız? gibi sorular gelir. Fakat işin en kritik noktalarından biri olan risk yönetimi, çoğunlukla arka plana atılır. Türk milleti olarak tez canlıyız, işlere hemen dalmayı, projeyi hızla tamamlamayı severiz. Ancak bu yaklaşım, planlama eksikliğini ve uzun vadede oluşabilecek zararları beraberinde getirir.

Bu sadece bireysel girişimcilerde değil, büyük şirketlerde de yaygın bir durum. Kimse oturup detaylı risk analizi yapmayı sevmez. Oysa, riskleri önceden belirlemek ve yönetmek, inşaat projelerinde hem maliyetleri düşürür hem de projeyi güvence altına alır.

Bu yazıda, risk yönetimi neden önemli, hangi risklerle karşılaşabiliriz ve nasıl yönetebiliriz? sorularına net cevaplar vereceğiz.

İnşaat sektörü, belirsizliklerin ve değişkenlerin çok fazla olduğu bir alan. Proje akışı, ekonomik koşullar, insan faktörü, hava durumu gibi birçok değişkene bağlıdır. İşte bu değişkenlerin proje üzerindeki olası olumsuz etkilerine “risk” diyoruz.

a) Finansal Riskler

• Hammadde fiyatlarındaki ani değişimler
• Döviz kurlarındaki dalgalanmalar
• Bütçe aşımı ve maliyetlerin yanlış hesaplanması
• İşverenin ödeme yapmaması veya gecikmeli ödemesi
• Taşeronun sözleşmelerde düşük fiyat vermesinden kaynaklanan talep riski (Türkiye’ye özel)

b) Teknik ve Operasyonel Riskler

• Tasarım hataları ve eksik mühendislik hesapları
• Yanlış malzeme seçimi
• Kalite standartlarına uyumsuzluk
• Ekipman arızaları ve lojistik gecikmeler

c) Çevresel ve Hukuki Riskler

• Doğal afetler (deprem, sel, fırtına vb.)
• Yeni çevresel düzenlemeler ve yasal gereklilikler
• İş güvenliği ihlalleri ve cezalar
• Toplumsal ve politik değişimle

d) İnsan Kaynakları ve İş Gücü Riskleri

• Yetersiz kalifiye iş gücü
• İş bırakma ve grevler
• Yönetim ve saha ekipleri arasındaki iletişim problemleri
• İş sağlığı ve güvenliği eksiklikleri

e) Zamansal Riskler

• Verimsizlik gecikmeleri
• Malezeme gecikmeleri
• Elde olmanyan olaylar nedeniyle gecikmeler

Risklerin Tanımlanması ve Önceliklendirme

Riskleri önceden belirlemek kritik bir adımdır. Bunu yapmanın en iyi yolu, projenin başlangıcında tüm paydaşların katıldığı bir Risk Değerlendirme Toplantısı düzenlemektir.

Bu toplantıda, yukarıda listelediğimiz riskler tartışılır, projeye özgü riskler eklenir ve her risk olasılık (ne kadar sık olabilir?) ve etki (ne kadar zarar verir?) açısından değerlendirilir.

Örnek bir risk matrisi şöyle olabilir:

Risk	Olasılık (1-5)	Etki (1-5)	Öncelik
Döviz kuru dalgalanması	4	5	Yüksek
Malzeme Teslimat Gecikmesi	4	5	Orta
Tasarım Hatası	2	5	Orta-Yüksek
Savaş olasılığı	2	5	Orta-Yüksek

Bu tablo oluşturulduktan sonra, risklerin finansal ve zamansal etkileri belirlenmeli ve proje bütçesi ile takvimine dahil edilmelidir.

💡 Unutmayın: Risk analizi sadece tehditleri değil, fırsatları da kapsar! Projenin daha verimli ilerlemesini sağlayacak fırsatları belirleyip, nasıl değerlendirilebileceğinizi de analiz etmelisiniz.

Riskleri belirledik, peki bunların proje üzerindeki gerçek etkisini nasıl hesaplayabiliriz? İşte burada Monte Carlo Analizi devreye giriyor.

Monte Carlo Analizi

Monte Carlo yöntemi, Polonyalı matematikçi Stanislaw Ulam tarafından, amcasının kumar alışkanlıklarından ilham alarak geliştirildi. İlk olarak Manhattan Projesi’nde (atom bombası geliştirme süreci) kullanıldı ve rastgele sayı üreterek olası senaryoların sonucunu tahmin etmeye dayalı bir analiz yöntemi oldu.

Özetle: Bir tahmini tek bir değere bağlamak yerine, binlerce farklı senaryoyu hesaplayarak en olası sonucu verir.

Monte Carlo Analizi Basit Bir Şekilde Nasıl Çalışır?

Diyelim ki bir inşaat projesinde hava durumunun beton dökümü süresini nasıl etkileyeceğini hesaplamak istiyorsunuz.

📌 Klasik Yöntemde:
Şantiye programına “Beton dökümü 5 gün sürecek” diye yazarsınız. Ama bu tek bir tahmindir, gerçekte hava koşulları değişebilir!

📌 Monte Carlo Yönteminde:
Beton döküm süresi için 3 senaryo belirleriz:
• İyi hava koşulları → 4 gün
• Normal hava koşulları → 5 gün
• Yağmurlu hava → 7 gün

Monte Carlo analizi bu senaryoları binlerce kez simüle eder ve şu şekilde bir çıktı üretir:

Süre (Gün) Tamamlanma Olasılığı (%)
4 Gün %15
5 Gün %50
6 Gün %25
7+ Gün %10

Bu tablo bize beton döküm süresinin %75 ihtimalle 5-6 gün süreceğini, ancak %10 ihtimalle 7 günü aşabileceğini gösterir. Bu sayede aktivitenin gerçekleşme süresi sezgiselden çok bilimsel bir yöntemle belirlenir.

Monte Carlo analizi, olası belirsizlikleri ve değişkenleri göz önüne alarak çok sayıda simülasyon çalıştıran bir hesaplama yöntemidir. Normalde projelerde bir süre ve bütçe tahmini yapılır, ancak bu tahminler genellikle tek bir değer (deterministik yaklaşım) üzerinden hesaplanır. Oysa sahada işler hiçbir zaman tek bir plana uymaz!

Monte Carlo analizi işte burada devreye girer. Belirsiz olan faktörleri çok sayıda rastgele simülasyonla çalıştırarak olası sonuçları hesaplar ve projenin gecikme veya bütçe aşımına uğrama olasılığını yüzdesel olarak verir.

Bu yöntem, özellikle büyük bütçeli ve karmaşık inşaat projelerinde zaman çizelgesi (schedule risk analysis) ve maliyet yönetimi için kullanılır.

Bütçe ve Risk Yönetimi İçin Monte Carlo Analizi

Bütçeyi aşma ihtimalini önceden bilmek finansal planlama açısından büyük avantaj sağlar. Genellikle bütçe hesaplanırken, maliyetler tek bir kesin değere bağlanır, ancak sahada fiyatlar her zaman değişir!

Diyelim ki bir inşaat projesinde malzeme ve işçilik için şu tahminleri yapıyorsunuz:
• İyimser maliyet: $5M
• Muhtemel maliyet: $6.5M
• Kötümser maliyet: $8M

Monte Carlo analizi bu üç maliyeti olasılıkla çarparak projenin toplam maliyetinin hangi aralıkta çıkacağını tahmin eder. Sonuç şu olabilir:

Maliyet ($M) Gerçekleşme Olasılığı (%)
5.0 – 6.0 %10
6.0 – 7.0 %50
7.0 – 8.0 %30
8.0+ %10

Bu durumda proje bütçesinin %60 ihtimalle 6.0 – 7.0 milyon dolar arasında olacağını, ancak %10 ihtimalle 8 milyonu aşabileceğini görebilirsiniz. Böylece finansal olarak hazırlıklı olabilir ve acil durum bütçesi (contingency budget) ayırabilirsiniz.

Monte Carlo Analizini Kullanmanın Avantajları ve Risk Yönetimi

✅ Daha Gerçekçi Planlama: Tek bir tahmine bağlı kalmak yerine, tüm olasılıkları değerlendirme imkânı sunar.
✅ Riskleri Daha İyi Ölçme: Proje gecikme ve maliyet aşımı risklerini yüzdesel olarak hesaplar.
✅ Daha Doğru Kararlar: Hangi aktivitelerin projeyi geciktirme ihtimali yüksekse, önceden tespit edilip müdahale edilebilir.
✅ Bütçe ve Kaynak Yönetimi: Öngörülmeyen maliyet artışlarına karşı rezerv fon oluşturulmasına yardımcı olur.

Risklerin Takibi ve Güncellenmesi – Risk Yönetimi

Gene yazı da sonsuza gidiyoruz artık konuyu nihayete erdirelim idare edin bir kaç konudan daha bahsederek bitiriyorum.

Riskler risk register oluşturmakla bitmez, sizin belirleyeceğiniz aralıklarla risklerin yeniden ziyaret edilmesi olasılıkların güncellemesi ve konuların değişimşerinden tüm paydaşların haberdar olması gerekir. Takibe proje sonuna kadar devam edin.

Risk Yönetimini Başarıyla Uygulamak İçin Öneriler

✅ Önceden Plan Yapın: Riskleri proje başlamadan önce belirlemek, sonradan ortaya çıkacak büyük sorunların önüne geçmenizi sağlar.

✅ Teknolojiden Yararlanın: BIM (Building Information Modeling) gibi dijital araçlar, tasarım hatalarını erken aşamada fark etmenize yardımcı olabilir.

✅ Sözleşmeleri Dikkatle Hazırlayın: Müteahhit, taşeron ve tedarikçilerle yapılan sözleşmelerde risk paylaşımını net bir şekilde belirleyin.

✅ İyi Bir Takım Kurun: Tecrübeli bir proje ekibi, riskleri daha erken fark eder ve etkili çözümler üretir.

✅ Esnek Olun: İnşaat projeleri her zaman beklenmedik durumlarla karşılaşır. Bu yüzden planlarınızı esnek tutarak gerektiğinde yeni stratejiler geliştirin

Nereden nereye geldik… Umarım youtube kanalımı takip ediyorsunuz ayrıca instagram ve facebookta da takibiniz devam ediyordur, abone olursanız yazılarımı email olarak alırsınız hemen okuma fırsatınız olur benden söylemesi tabi, keyfiniz bilir…

Sayın okuyucu, nasıl böyle işine yarıyormuyum? Yoksa ne güzel anıları anlatıyordun dinleyip eğleniyorduk bu proje yönetimi safsatası da nerden çıktı mı diyorsun? Hayır böyle diyorsan yaz da bende boşuna uğraşmayayım anılardan devam edeyim. Sen en iyisi aşağıda yorumlardan yaz bana durumu bilelim.